Schaliegas

Schaliegas, misschien heb je er wel eens van gehoord. Schaliegas is een gas dat gewonnen wordt uit gesteente dat diep in de grond zit. In tegenstelling tot aardgas zit het niet opgeslagen in holle ruimtes onder de grond, maar tussen steenlagen. Voor het winnen van schaliegas moet dan ook veel werk verzet worden, waardoor deze vorm van grondstofwinning in veel gevallen omstreden is. Er zijn namelijk risico’s aan verbonden en het gaat om een fossiele, dus eindige, brandstof. Hieronder lees je meer over schaliegas, hoe het gewonnen wordt, wat de risico’s zijn, welke kansen er liggen en hoe je duurzamer om kunt gaan met gas.

Wat is schaliegas?

Schaliegas is een gas dat, net als aardgas, in de aarde aanwezig is. In tegenstelling tot aardgas zit het niet in grote bellen onder de grond. In plaats daarvan bevindt het zich tussen steenlagen in, dat ook wel schaliegesteente genoemd wordt. De steenlagen die op elkaar liggen zijn zo dicht, dat er geen gas kan ontsnappen. Het winnen van schaliegas is daarom ook een stuk moeilijker dan het boren naar bijvoorbeeld gewoon aardgas. Schaliegas is ontstaan uit organische resten van dieren en planten die miljoenen jaren geleden zijn vergaan. In principe is de basis voor het gas hetzelfde als voor andere fossiele brandstoffen zoals aardgas, steenkool en olie.

Deze organische materialen zijn laag voor laag opgebouwd en door de druk die hierdoor op de aarde is ontstaan, worden de materialen samengeperst. Hierdoor versteent het materiaal en kan er bijvoorbeeld bruinkool en vervolgens steenkool ontstaan. Als gevolg van dit proces ontstaan ook gassen. Schaliegas is daar ook het product van. In principe gaat het om aardgas, met het verschil dat het is opgeslagen in de steenlagen onder de grond. Het winnen van dit gas kan op twee manieren. Dit kan door ‘gewone’ boringen en door fracking. Boren naar het gas is echter moeilijk vanwege de harde steenlagen. Daarom wordt er gebruik gemaakt van een speciale techniek die veel voeten in aarde heeft.

Wat is fracking?

Wat is de fracking betekenis? Het is een manier waardoor het gas naar boven kan worden gehaald. De betekenis van fracking is letterlijk het kraken van de steenlagen. Deze wijze van werken is behoorlijk omstreden en roept vaak veel weerstand op bij mensen die in de buurt van een locatie wonen waar schaliegas gewonnen kan worden. Voor het winnen van gas wordt er met een grote hydraulische machine in de grond geboord. Met hoge druk worden verschillende middelen in de aarde gespoten die ervoor zorgen dat er barsten in de steenlagen komen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van onder andere water, zand en verschillende chemische stoffen.

Door het breken van de steenlagen kan het gas vrijkomen en worden gewonnen. De steenlagen die op deze manier behandeld worden, liggen op een diepte van drie tot vier kilometer. De scheuren die ontstaan in de steenlagen zijn zeer smal, vaak enkele centimeters, maar kunnen over een lengte van meerdere meters lopen. De chemicaliën die hiervoor gebruikt worden, zijn echter schadelijk voor het milieu. Het water, zand en de chemische stoffen blijven achter in de scheuren die ontstaan, zodat het schaliegas naar boven kan worden gehaald.

Fracking in Nederland

Het boren naar schaliegas in Nederland stuit vaak op veel weerstand. Om toestemming te krijgen voor het doen van fracking, moet er een ontheffing worden geregeld bij het Ministerie van Economische Zaken. In de drie noordelijke provincies, zijn sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw op enkele honderden plekken boringen gedaan naar schaliegas door middel van fracking. Nieuwe gevallen van fracking in Nederland zijn zeer zeldzaam en worden ook nog maar zelden toegepast. Weerstand komt voornamelijk doordat de scheuren in de aardlagen soms wel kilometers lang zijn en dat de manier van gaswinning vervuilend is voor het milieu.

Risico’s van schaliegas

Aan het winnen van schaliegas zijn veel risico’s verbonden. Omdat het niet eenvoudig is om te winnen, zijn er maar weinig bedrijven die hiermee bezig gaan. Hieronder zie je een lijst met enkele grote risico’s die van toepassing zijn op het inwinnen van deze fossiele brandstof:

• Met het kraken wordt er per ‘frack’ een hoeveelheid van ongeveer tachtig tot honderd ton aan chemicaliën gebruikt;
• De chemicaliën blijven in de aarde en kunnen zorgen voor vervuiling van het grondwater en uiteindelijk het drinkwater;
• Door het winnen van schaliegas, komt methaan vrij. Methaan is onder andere de boosdoener voor het broeikaseffect;
• Radioactieve stoffen die in de bodem zitten, kunnen met het afvalwater van het kraken naar boven komen;
• Het afvalwater kan niet op de gebruikelijke manier worden gezuiverd;
• Per boring is er tussen de 0,2 miljoen en 1,3 miljoen liter water nodig;
• Boringen moeten op veel plekken gedaan worden om voldoende gas te kunnen winnen;
• Als gevolg van fracking kunnen er aardverschuivingen, verzakkingen en aardbevingen ontstaan.

Kansen voor het gebruik van schaliegas

Ondanks de risico’s zijn er ook verschillende kansen die gekoppeld kunnen worden aan het gebruik van schaliegas. Voor de Nederlandse staat zou dat bijvoorbeeld betekenen dat er meer inkomsten komen door de winning van schaliegas. Dat kan ook een voordeel zijn omdat de gaswinning in de provincie Groningen, waar geboord wordt naar ‘gewoon’ aardgas, langzamerhand aan banden wordt gelegd. Door zelf naar schaliegas te boren, kunnen we minder afhankelijk zijn van de levering van gas uit Rusland en het Midden-Oosten. Hierdoor kunnen de prijzen voor gas ook omlaag gaan, wat merkbaar zal zijn in de portemonnee.

Gevolgen voor het milieu

Het belangrijkste argument om niet naar schaliegas te boren, is dat het schadelijk is voor het milieu. In verschillende opzichten is fracking niet goed voor de natuur. Zo wordt de aarde beschadigd en worden er op een zeer extreme wijze scheuren in de steenlagen onder de grond gemaakt. Door het gebruik van chemicaliën zijn er ook veel gevolgen voor het milieu. zo kunnen de chemische stoffen uiteindelijk in het grondwater en vervolgens in het drinkwater terecht komen. Hierdoor kunnen mensen en dieren dus hinder hebben van fracking. Schaliegas kan door lekkages ook ontsnappen waardoor er direct een gevaar is voor de opwarming van de aarde.

Alternatieven

Er zijn veel alternatieven te gebruiken voor het opwarmen van onze huizen en het verwarmen van water. Aardgas wordt bijvoorbeeld nu voornamelijk gebruikt in energiecentrales voor het opwekken van elektriciteit en voor het verwarmen van de cv-ketel in huis. Zo kan het huis verwarmd worden en kun je warm water gebruiken voor het douchen. Met een warmtepomp is het zelfs mogelijk om zonder gas te verwarmen en zonnepanelen kunnen gebruikt worden voor het opwekken van elektriciteit. Je kunt ook kiezen voor groene stroom en groen gas. Daarvoor kun je verschillende aanbieders van energie met elkaar vergelijken via de energie vergelijker om het best mogelijke en duurzame alternatief te vinden.